Sözcükte Anlam Olayları
Konu anlatımı videosu ve konu testini de içermektedir.
A) AD AKTARMASI
1- Bütün – Parça İlişkisi
- “Otobüs Ordu’ya (otogara) tam zamanında varmıştı”
- “Çocuğun defteri(yaprağı) bitmişti”
2- Dış – İç İlişkisi
-“Hava soğumaya başlayınca sobayı (odun) yaktı”
-“O kadar güzel bir çaydı ki bir bardak(çay) daha içtim”
3- Yer – Topluluk İlişkisi
-“Ankara(halk) , bu önemli gün için sokağa döküldü”
-“Bu şehrin(şehirdeki insanların) en önemli gelir kaynağı turizmdir”
4- Sanatçı – Eser İlişkisi
-“Her akşam Bilge Karasu’yu(eserlerini) okuyordu”
-“Ahmet Arif’i(şiirlerini) okurken farklı dünyalara gidiyorsun”
5- Alet – İnsan İlişkisi
-“Ünlü raket(tenisçi) bugün dünya şampiyonasında yarı final oynayacak”
-“Dergimizde çok ünlü kalemler(yazarlar) yer almaktadır”
B) ANLAM AKTARMASI
Bir sözcüğün benzetme amacı güdülülerek bir başka sözcük yerine kullanılmasıdır.
1- İnsandan Doğaya Aktarma(Kişileştirme)
İnsana ait özelliklerin , insan dışındaki varlıklara aktarılmasına denir.
-“Günün tadını çıkarıyordu afacan sincap”
-“Sabahın ilk saatlerinde kuşların sohbetini dinledim”
2- Doğadan İnsana Aktarma
Doğaya ait özelliklerin , insana aktarılmasına denir.
-“Duygularını belli etmeyen sert bir adamdı”
3- Doğadan Doğaya Aktarma
Doğaya ait bir özelliğin, doğanın başka bir parçasına aktarılmasına denir.
-“Bu sert rüzgar hayatı olumsuz etkiliyordu”
-“Kuşlar yağmurdan korunmak için ağacın kanatları altına saklanmışlardı”
4- Duyudan Duyuya Aktarma (Duyular arası aktarım)
İki farklı duyuya ait kavramın bir arada verilmesidir
-“Kadının keskin bakışları çocuğu rahatsız etmişti”
-“Yaşlı kadının acı çığlığıyla bütün mahalle uyanmıştı”
C) DOLAYLAMA
Sadece bir sözcükle anlatılabilecek kavramın yada varlığın anlamını pekiştirme, güzelleştirme amacıyla birden fazla sözcükle sanatlı bir biçimde anlatılması
-“Atatürk” : Ulu önder
-“kömür” : Kara elmas
D) GÜZEL ADLANDIRMA
İnsanda korku,üzüntü,tiksinti gibi kötü duygular uyandıracak varlıkların, kavramların, durumlarının daha güzel sözcüklerle anlatılması
-“cin” : iyi saatte olsunlar (üç harfli)
-“tabut” : imamın kayığı(dört kollu)
E) DOKUNDURMA(TARİZ)
Alay etmek , sitemde bulunmak,iğnelemek amacıyla bir sözcüğün tam karşıtını düşündürecek şekilde kullanılması
-“benim oğlum çok cesurdur canım, bakmayın horozdan korktuğuna”
-“cayın nefis olmuş, tıpkı kabak suyu gibi”
E) KİNAYE(DEĞİNMECE)
Bir sözü hem gerçek hemde mecaz anlama gelecek şekilde kullanmaktır.
-“Korkma sönmez bu şafaklarda al sancak sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak” ocak: hem gerçek hem de mecaz anlamda
Sözcükte Anlam Olayları Videolu Anlatım
Sözcükte Anlam Olayları Test
1. 1. İniyor Ağrı’nın başına boz bulutlar
2. Kapını sımsıkı kapa gir de içeri
3. Yolun geçidini kar kesti
4. Kurtlar süzülür bahçeme geceleri
Bu dizelerdeki altı çizili sözcüklerden hangi satırdaki gerçek anlamıyla kullanılmıştır?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde mecaz anlamda kullanılmış sözcük yoktur?
A) Bu vapuru da kaçırırsak, yandık.
B) Beyaz kaşlarının üstündeki alnı kırış kırıştı.
C) Nermin, yaş gününü unutan babasına kırılmış.
D) Böyle sulu şakalardan hiç hoşlanmam.
3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ad aktarması vardır?
A) Ben Ömer Seyfettin’i 6. sınıfta okudum.
B) Türkiye hem Asya hem Avrupa kıtasında yer alır.
C) Dünya edebiyatında çocuk kitaplarının belli bir yeri vardır.
D) Ülkemizin üç tarafı denizlerle çevrilidir.
4. "Daha" sözcüğü, aşağıdakilerin hangisinde "Daha tabağındaki yemeği bile bitirmemişsin." cümlesindeki anlamıyla kullanılmıştır
A) O gün, işe her zamankinden daha geç gitti.
B) Kimlerin geziye katılacağını, daha öğrenemedim.
C) Şu sınavı kazansam, daha ne isterim?
D) Görmeyeli daha bir güzelleşmiş buralar.
5. “Ödevlerini yapmıyor; üstüne üstlük okula da gitmiyor.” cümlesine, altı çizili sözcüğün kattığı anlam aşağıdakilerin hangisinde vardır?
A) Yaşlı kadın çekinerek postacıya seslendi.
B) Eve geç geldiği yetmezmiş gibi bir de yalan söylüyor.
C) Minibüs aniden hareket edince, az kalsın düşüyordum.
D) Bir yandan televizyon izliyor, bir yandan beşiği sallıyordu.
6. Aşağıdaki cümlelerin hangisindeki altı çizili sözcük, somut anlamlıyken anlam genişlemesine uğrayarak soyut anlam kazanmıştır?
A) İhtiyarın mutluluğu gözlerinden okunuyordu.
B) Sana yerde oturmamanı söylemiştim.
C) Ömrünün sonuna kadar ailesinin gölgesinde yaşadı.
D) Sınava giderken yumuşak bir silgi götür.
A) İhtiyarın mutluluğu gözlerinden okunuyordu.
B) Sana yerde oturmamanı söylemiştim.
C) Ömrünün sonuna kadar ailesinin gölgesinde yaşadı.
D) Sınava giderken yumuşak bir silgi götür.
7. “Kalan yemeği buzdolabında saklamalısın.” cümlesine “saklamak” sözcüğünün kattığı anlam aşağıdakilerin hangisidir?
A) Ortadan kaldırmak; ortada bulundurmamak
B) Bir şeyin doğal hâlinin bozulmamasını sağlamak
C) Bir şeyi başkalarının göremeyeceği bir yere gizlemek
D) Bir durumu ya da haberi başkasına duyurmamak
8. Aşağıdaki cümlelerin hangisindeki ikileme diğerlerinden farklı bir biçimde oluşturulmuştur?
A) Haklı olduğumu er geç anlayacaksın.
B) Yaşlı kadının varı yoğu küçük torunuydu.
C) Tepeyi aşınca uçsuz bucaksız tarlalarla karşılaştık.
D) Onun dürüstlüğüne dost düşman herkes şahittir.
9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde dolaylama yoktur?
A) Sertap’ın başarısı tüm Türkiye’yi mutluluğa boğdu.
B) Bu maçla yeşil sahalara veda edecek.
C) Yılın son ayına kadar buraya kar yağmaz.
D) Zonguldak Türkiye’nin kara elmas deposudur.
10. 1. Yağmur oldum topraklara karıştım
2. Irmak oldum ummanlara ulaştım
3. Sıladan ayrılıp gurbet dolaştım
4. Yıllar bana, ben yıllara yanarım
Numaralanmış dizelerin hangisinde karşıt (zıt) anlamlı sözcükler bir arada kullanılmıştır?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
11. “Musluk-su” sözcükleri arasındaki anlam ilişkisi aşağıdakilerin hangisinde vardır?
A) Şişe - süt B) Ocak - gaz C) Maden - kömür D) Kilit - anahtar
12. Gelin insanlar, koşa koşa,
Barış için bir araya.
Hangi yürek dayanıyor,
Yara üstüne yaraya?
Bu dörtlükte, aşağıdakilerin hangisi yoktur?
A) Somut anlamlı sözcük B) Soyut anlamlı sözcük C) İkileme D) Eş anlamlı sözcük
13. Aşağıdakilerin hangisinde verilen iki sözcük de “doğru” sözcüğünün karşıt (zıt) anlamlısıdır?
A) Gerçek - yalan B) Yamuk - eğri C) Yalan - abartılı D) Yalan - yanlış
14. 1. Elindeki bardağı heyecandan yere düşürdü.
2. Çivi çıkar, ama yeri kalır.dersimiz.com
3. Polisler, halkı olay yerinden uzaklaştırdı.
4. Ailesinin desteği, başarısında önemli bir yere sahiptir.
“Yer” sözcüğü yukarıdaki cümlelerde kaç değişik anlamda kullanılmıştır?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
15. 1. Onu, tanıdıkça daha çok sevmeye başladım.
2. Az önce selam veren adamı tanıdın mı?
3. O, büyük küçük tanımaz, saygısız biridir.
4. Sınavda başarısız olanlara bir hak daha tanındı.
5. Avukatı, geçen yılki davadan tanıyorum.
“Tanımak” sözcüğü numaralanmış cümlelerin hangilerinde aynı anlamda kullanılmıştır?
A) 1 - 2 B) 1 - 4 C) 2 - 5 D) 3 - 4
16. “Yanmak” sözcüğü aşağıdaki cümlelerin hangisine “geçersiz olmak” anlamı katmıştır?
A) Şu camı açın, yandık burada!
B) Ocakta unutulunca yemek yine yandı.
C) Geç kaldığı için uçak bileti yanmış.
D) Toplantıya yetişemezsek, yandık.
17. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde altı çizili sözcük gerçek anlamıyla kullanılmıştır?
A) Eserleriyle okurlarını aydınlatan bir yazardı.
B) Yakalandığı hastalıktan kurtulamadı.
C) Lekeli gömleği ve yırtık ayakkabılarıyla çıkageldi.
D) Savaşın ikinci günü kentin düştüğü haberini, radyodan öğrendik.
18. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “kılıf ” sözcüğü, “bahane” anlamında kullanılmıştır?
A) Koltuk kılıfları odanın rengiyle uyumlu olmuş.
B) Yastık için yeni bir kılıf satın aldım.
C) Davulcu, davulu meşin kılıfından çıkardı.
D) Zaten senin, her hata için bir kılıfın vardır.
Cevap Anahtarı : 1-B 2-B 3-A 4-B 5-B 6-C 7-B 8-C 9-A 10-C 11-B 12-D 13-D 14-D 15-C 16-C 17-C 18-D
Bir sö
zc
ü
ğ
ün benzetme amac
ı
güdülmeden bir ba
ş
ka sö
zc
ük yerine kullan
ı
lmas
ı
d
ı
r.
1- Bütü
n
–
Parça
İ
li
ş
kisi
-
“
Otobü
s
Ordu
’
ya
(otogara) tam zaman
ı
nda varm
ış
t
ı”
-
“
Çocu
ğ
un defteri(yapra
ğı
) bitmi
ş
ti
”
2- D
ış
–
İ
ç
İ
li
ş
kisi
-
“
Hava so
ğ
umaya ba
ş
lay
ı
nca sobay
ı
(odun) yakt
ı”
-
“
O kadar güzel bir çayd
ı
ki bir bardak(çay) daha içtim
”
Bir sö
zc
ü
ğ
ün benzetme amac
ı
güdülmeden bir ba
ş
ka sö
zc
ük yerine kullan
ı
lmas
ı
d
ı
r.
1- Bütü
n
–
Parça
İ
li
ş
kisi
-
“
Otobü
s
Ordu
’
ya
(otogara) tam zaman
ı
nda varm
ış
t
ı”
-
“
Çocu
ğ
un defteri(yapra
ğı
) bitmi
ş
ti
”
2- D
ış
–
İ
ç
İ
li
ş
kisi
-
“
Hava so
ğ
umaya ba
ş
lay
ı
nca sobay
ı
(odun) yakt
ı”
-
“
O kadar güzel bir çayd
ı
ki bir bardak(çay) daha içtim
”
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder